สถาบันอาหาร เป็นสถาบันหนึ่งภายใต้อุตสาหกรรมพัฒนามูลนิธิ จัดตั้งขึ้นโดยมติคณะรัฐมนตรี

เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2539 และวันที่ 12 พฤศจิกายน 2539 และคำสั่งกระทรวงอุตสาหกรรมที่ 440/2539 ลงวันที่ 28 พฤศจิกายน 2539

เพื่อดำเนินงานส่งเสริมและพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยให้เติบโตอย่างมีประสิทธิภาพและสามารถแข่งขันได้ในระดับโลก

โดยมีหน้าที่ความรับผิดชอบ ดังนี้

1.  สนับสนุนหรือจัดให้มีบริการด้านการตรวจการวิเคราะห์การทดสอบและการรับรองคุณภาพผลิตภัณฑ์อาหาร

2.  ให้คำปรึกษาและแนะนำทางวิชาการด้านอุตสาหกรรมอาหารแก่ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมอาหาร

3.  ส่งเสริมและจัดให้มีการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีอุตสาหกรรมอาหารทั้งในด้านการผลิตการพัฒนารูปแบบ การปรับปรุงมาตรฐานและคุณภาพ

4.  จัดให้มีการฝึกอบรมและสัมมนาทางวิชาการเพื่อพัฒนาบุคลากรอุตสาหกรรมอาหารทั้งในระดับแรงงาน ช่างเทคนิค และระดับบริหาร

5.  สนับสนุนหรือจัดให้มีกิจกรรมส่งเสริมการตลาดทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ

6.  สำรวจรวบรวมและติดตามข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับอุตสาหกรรมอาหาร และเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารดังกล่าว รวมถึงการพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารอุตสาหกรรมอาหาร

7.  ศึกษาวิจัยธุรกิจอุตสาหกรรมอาหาร ตลอดจนวิเคราะห์ปัญหาที่มีผลกระทบต่ออุตสาหกรรมอาหาร และเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาต่อรัฐบาล

8.  ประสานงานด้านการส่งเสริมและพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารระหว่างรัฐกับเอกชน และเอกชนกับเอกชน ทั้งในประเทศและต่างประเทศ

9.  การร่วมทุนกับภาคเอกชนซึ่งผลิตหรือดำเนินกิจการเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อส่งเสริม ช่วยเหลือ สนับสนุน รวมทั้งการรักษาเสถียรภาพด้านปริมาณและราคาของผลผลิตหรือผลิตภัณฑ์อาหาร

10. ดำเนินงานให้เกิดความเชื่อมโยงกับงานวิจัยและพัฒนาทางด้านอุตสาหกรรมอาหารของสถาบันการศึกษาทั้งภาครัฐ และเอกชน เพื่อให้มีการนำผลงานการศึกษามาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ในเชิงพาณิชย์

          ทั้งนี้ กระทรวงอุตสาหกรรม เพิ่มหน้าที่ความรับผิดชอบของสถาบันอาหาร ข้อ (10) ตามคำสั่งกระทรวงอุตสาหกรรมที่ 4/2545 ลงวันที่ 5 มกราคม 2545 ตลอดระยะเวลา 27 ปีที่ผ่านมา สถาบันอาหารดำเนินการตามกรอบหน้าที่ความรับผิดชอบข้างต้นมาตลอด (ยกเว้น หน้าที่ความรับผิดชอบ ตามคำสั่งกระทรวงอุตสาหกรรมที่ 4/2545 ที่ยังไม่ได้ดำเนินการ) ซึ่งสามารถแบ่งช่วงเวลาของการพัฒนาการของสถาบันอาหารออกเป็น 2 ช่วง คือ

          1. ช่วงก่อตั้งสถาบัน ปี พ.ศ. 2540 - 2544 สถาบันอาหารได้รับงบประมาณอุดหนุนรวมระยะเวลา 5 ปี แบ่งจ่ายปีละ 50 ล้านบาท

          2. ตั้งแต่ปี 2545 จนถึงปัจจุบัน สถาบันอาหารต้องดำเนินงานเพื่อสร้างรายได้จากบริการหลักของสถาบันอาหาร โดยให้บริการ

             งานที่ปรึกษาระบบมาตรฐาน   การผลิตต่างๆ เช่น GMP,HACCP, ISO 22000, BRC, ISO/IEC 17025, Halal งานบริการ

             ตรวจวิเคราะห์ห้องปฎิบัติการ งานบริการตรวจสอบคุณภาพสินค้า   งานบริการสอบเทียบเครื่องมืองานบริการทดสอบความชำนาญ

             งานบริการข้อมูลและงานวิจัยนโยบาย การสนับสนุนการพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารใหม่และ พัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์เดิม

             งานฝึกอบรมและพัฒนาบุคลากรในอุตสาหกรรมอาหาร เป็นต้น และเงินอุดหนุนเฉพาะกิจจากโครงการสำคัญ (Flagship Projects)

             ตามนโยบายของรัฐบาล